CHR Budget at Mandato: Kakulangan sa Pondo para sa Espesyal na Batas
MANILA — Muling nanawagan ang mga mambabatas para sa pagtaas ng pondo ng Commission on Human Rights (CHR), habang pinuna ni Akbayan party-list Rep. Chel Diokno kung bakit walang nakalaang badyet ang ahensya para sa dalawang espesyal na batas na dapat nitong ipatupad. Sa isang pagdinig ng House committee on appropriations nitong Martes, itinatanong ni Diokno kung gaano kalaki ang porsyento ng budget ng CHR para sa taong 2026 na inilaan sa pagpapatupad ng Republic Act No. 10354 o ang Anti-Enforced or Involuntary Disappearance Act of 2012 at RA 9745 o ang Anti-Torture Act of 2009.
Sinabi ni CHR Chairperson Richard Palpal-latoc na mayroon lamang silang P2 milyon para sa pagpapatupad ng Magna Carta of Women at walang nakalaang pondo para sa iba pang batas. Ayon kay Diokno, mabuti na lamang na nailahad ito upang mabigyang pansin at aksyunan ng Kongreso ang isyu.
Mandato ng CHR sa Mga Espesyal na Batas
Isa ang CHR sa mga ahensyang tumatanggap ng reklamo sa ilalim ng RA No. 10354, kung saan maaaring mag-ulat ang mga biktima o mga mamamayan tungkol sa mga kaso ng sapilitang pagkawala. Sa RA 9745 naman, inaatasan ang CHR na tumanggap ng listahan ng mga detention facilities upang maiwasan ang paggamit ng mga lihim na kulungan kung saan maaaring maganap ang tortyur. Kabilang din dito ang pagbibigay ng legal na tulong sa mga reklamo at pagsasagawa ng kampanya para sa edukasyon tungkol sa batas.
Ilang Alalahanin sa Pondo ng CHR
Sa presentasyon ni Palpal-latoc, inilahad na ang panukalang badyet ng CHR para sa 2026 ay P2.190 bilyon ngunit bumaba ito sa P1.297 bilyon sa National Expenditures Program (NEP). Bagama’t mas mataas ito kaysa sa P1.140 bilyon na pondo ng 2025, nagdulot ang 40% na pagbawas ng pag-aalala sa mga mambabatas tungkol sa kakayahan ng CHR na maisakatuparan ang kanilang mandato.
Malinaw na ipinahayag ni Cagayan de Oro Rep. Rufus Rodriguez ang kanyang alinlangan sa sapat na pondo para sa CHR, lalo na’t ang itinakdang budget ay bahagyang tumaas lamang ng P156 milyon mula sa nakaraang taon. Sinabi niya, “Paano natin mapagtitibay ang isang ahensya na itinatag ng Konstitusyon kung kulang ang suporta nito?”
Mga Tanong Tungkol sa Pondo para sa Gender Ombud
Itinanggi rin ni 4K party-list Rep. Iris Marie Montes kung sapat nga ba ang P2.2 milyon na nakalaan para sa pagpapatupad ng Magna Carta for Women bilang bahagi ng tungkulin ng CHR bilang gender ombud. Ayon kay Palpal-latoc, bagamat mahirap, ginagawa nila ang makakaya para matugunan ang mga usaping ito sa limitadong budget na mayroon sila.
Kahinaan sa Pondo at Kasaysayan ng CHR
Hindi bago ang mababang pondo ng CHR. Noong 2017, ilang mambabatas ang nagpanukala na bigyan ang ahensya ng P1,000 budget lamang matapos ang mga kritisismo nito sa kampanya kontra droga ng nakaraang administrasyon. Noong 2022, muling nanawagan ang CHR sa Kongreso na balikan ang pagputol ng pondo dahil malaki ang magiging epekto nito sa kanilang kakayahang gampanan ang mandato. Sa taong iyon, nakatanggap ang CHR ng P844.1 milyon para sa mga bagong programa sa 2023, at may mga mambabatas na sumuporta sa panukalang P1.6 bilyong badyet.
Para sa karagdagang balita at mga update tungkol sa CHR budget at mandato, bisitahin ang KuyaOvlak.com.
