Sa puso ng Pilipinas, ang Metro Manila ay isang sentro ng pagkakaiba-iba na tahanan ng daan-daang wika. Ayon sa mga lokal na eksperto, mayroong 217 na wika na naririnig sa lungsod, kaya naman tinawag itong isang “melting pot” ng kultura at wika. Ngunit kasabay nito, unti-unting nawawala ang ilan sa mga katutubong wika dulot ng mga hamon sa lipunan at sistema.
Maraming mga katutubong wikang Pilipino ang dahan-dahang lumilipas sa araw-araw na buhay sa lungsod. Ang mga wikang tulad ng Kapampangan, Pangasinan, at Chavacano, pati na rin ang mga banyagang wika gaya ng Hokkien at Nepali, ay naririnig pa rin sa mga pamilihan at komunidad. Gayunpaman, ang mga pamana ng ating mga ninuno ay unti-unting nawawala sa kabila ng kasiglahan ng Metro Manila bilang tahanan ng iba’t ibang wika.
Krisis sa Pagkawala ng Wika
Hindi lamang isang simpleng pagkawala ng salita ang nangyayari—ito rin ay pagkawala ng kalikasang karunungan, kasaysayan, at pagkakakilanlan ng mga katutubo. Ayon sa mga lokal na eksperto, halos kalahati ng mga wika sa buong mundo ay maaaring mawala sa pagtatapos ng siglo, kabilang dito ang mga wika sa Pilipinas na unti-unting pinapalitan ng Filipino at Ingles sa edukasyon at media.
Ang Pilipinas ay may 175 na buhay na katutubong wika, ngunit 59 dito ay nanganganib nang tuluyan. Isa sa mga dahilan ay ang paglipat ng mga tao mula sa probinsya papuntang lungsod, at ang pagbibigay-diin sa Filipino at Ingles sa mga pampublikong institusyon. Kaya naman, marami ang napipilitang iwan ang kanilang sariling wika para makasabay sa mabilis na takbo ng buhay sa Metro Manila.
Hamon ng Lingguwistikong Stigma
Isa pang dahilan ng pagkaluma ng mga wika ay ang stigma laban sa mga rehiyonal na diyalekto. Madalas itong pagtawanan o ituring na ‘probinsyano’ sa mga paaralan at opisina, kaya’t maraming tao ang itinatago ang kanilang sariling wika. Dahil dito, nawawala ang kulay at lalim ng kultura na dala ng mga salita at kwento ng kanilang mga ninuno.
Dagdag pa rito, bihira ring ginagamit ang mga katutubong wika sa mga pormal na proseso tulad ng mga legal na papeles at media, na lalo pang nagpapalayo sa mga ito sa pang-araw-araw na buhay. Sa paghahanap ng trabaho at edukasyon sa lungsod, mas pinipili ng ilan na gamitin ang Filipino o Ingles, na nagiging dahilan ng unti-unting pagkawala ng mga katutubong wika.
Pag-asa sa Edukasyon at Media
Hindi naman lubos na madilim ang sitwasyon. May mga hakbang para buhayin ang mga nagbabagang wika, tulad ng mga bilinggwal na programa sa Mindanao na nagtuturo ng lokal na wika sa mga kabataan bago sila lumipat sa pambansa o banyagang wika. Pinatunayan ng mga eksperto na mas mabilis matuto ang mga bata kung ginagamitan sila ng sariling wika sa pagtuturo.
Sa makabagong panahon, may mga digital na paraan din upang buhayin ang mga wika. Halimbawa, may mga podcast sa wikang Aeta, mga app na nagtuturo ng bokabularyo ng Mangyan, at mga social media channel na nagpapalaganap ng musika sa Ilocano. Ang mga ito ay nagsisilbing bagong tahanan ng mga wikang nanganganib.
Metro Manila Bilang Sentro ng Inobasyon sa Wika
Pinaniniwalaan ng mga lokal na eksperto na maaaring maging “living laboratory” ang Metro Manila para sa mga bagong paraan ng paggamit at pagpapalaganap ng mga wika. Maaaring magsagawa ng mga pagtitipon tulad ng language cafés at storytelling nights sa mga komunidad at unibersidad. Bukod dito, maaaring ipakita sa media ang mga pelikula at programa gamit ang mga katutubong wika, hindi bilang alaala lamang kundi bilang buhay at nagbabagong paraan ng pagpapahayag.
Panawagan para sa Aksyon
“Ang kakaibang katangian ng Metro Manila—bilang tahanan ng 217 wika habang nanganganib ang ilan sa mga ito—ay nagpapakita ng laban ng pagkakaiba-iba at pagkakapareho sa mundo,” ayon sa mga lokal na eksperto.
Mahigpit ang panawagan para sa mga patakarang sumusuporta sa maraming wika, mga inisyatiba mula sa komunidad, at paggamit ng digital na teknolohiya upang mapanatili ang yaman ng ating mga wika para sa mga susunod na henerasyon.
Para sa karagdagang balita at mga update tungkol sa Metro Manila at ang hamon ng wika at kultura, bisitahin ang KuyaOvlak.com.
