Maranao Activists Nais I-ayos ang Halalan sa BARMM
MARAWI CITY – Isang grupo ng mga Maranao activists ang nanawagan kay Pangulong Ferdinand Marcos Jr. at sa mga lider ng Kongreso na ipagpaliban ang regional parliamentary elections sa Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao (BARMM). Layunin nila na sabay na isagawa ang halalan kasama ng lokal at pambansang eleksyon.
Ayon kay Abulkhair Alibasa, lead convener ng Convergence of Bangsamoro Advocates in the Ranaw Region (ConBARR), mahalagang ayusin ang iskedyul ng halalan upang maiwasan ang mga legal na isyu. Binanggit niya na, “parang nangyari sa Bangsamoro Organic Law (BOL) na naaprubahan noong 2019 plebisito, ngunit may bahagi na kinuwestiyon ng Korte Suprema, tulad ng pagsasama ng lalawigan ng Sulu sa rehiyon.”
Mga Legal na Isyu at Panawagan para sa Pagpaliban
Kasabay nito, pinapatunayan ang Republic Act No. 12123 na nagbago ng petsa ng BARMM elections mula Mayo 12 hanggang Oktubre 13 ngayong taon, na kasalukuyang inaapela ni dating Moro Islamic Liberation Front military spokesman Mustapha “Eid” Kabalu sa Korte Suprema. Sa kanyang “Very Urgent Motion,” hinihiling niyang ideklara itong walang bisa.
Sinang-ayunan ni Alibasa ang mga argumentong ito, na nagsasabing “patenteng labag sa konstitusyon” ang nasabing batas dahil pinaiksi nito ang termino ng mga miyembro ng Bangsamoro parliament. Sa ilalim ng RA 12123, ang mga mahahalal sa Oktubre 13 ay magsisimula sa tungkulin Oktubre 30 at maglilingkod hanggang Hunyo 30, 2028, na apat na buwan na mas maikli kaysa sa tatlong taong termino na nakasaad sa Saligang Batas.
Pagkakaisa sa Panawagan para sa Tamang Iskedyul
Ibinahagi rin ni Basilan Rep. Mujiv Hataman ang parehong obserbasyon noong ipinasa ito ng House of Representatives. Ayon kay Alibasa, ang tanging paraan upang maging alinsunod sa Konstitusyon ang halalan sa BARMM ay sa Mayo 2028 na sabay ng pambansang eleksyon. “Hindi lamang tungkol sa petsa ang halalan kundi pati sa katarungan, kahandaan, kredibilidad, at lehitimasyon,” dagdag niya.
Nilinaw ng ConBARR sa kanilang posisyon na mas mainam na ipagpaliban pa ang eleksyon kung kinakailangan upang panatilihin ang diwa ng Saligang Batas at BOL, kaysa ituloy ito sa iskedyul na maaaring labagin ang mga pangunahing layunin nito.
Mga Dahilan ng Pagpaliban
Sa ilalim ng BOL, ang unang halalan sa BARMM ay dapat ginanap noong Mayo 2022, kasabay ng general elections. Ngunit pinagpaliban ito ng Kongreso hanggang Mayo 2025 upang bigyang daan ang interim parliament na matapos ang mga kinakailangang paghahanda, kabilang ang paglikha ng mga parliamentary districts sa rehiyon.
Ang pangalawang pagkaantala ay bunga ng pangangailangang ayusin ang pitong distrito ng Sulu matapos itong tanggalin sa BARMM dahil sa desisyon ng Korte Suprema noong nakaraang taon.
Iskedyul ng Pagbabago at Panawagan para sa Katarungan
Bagamat inaasahang tatalakayin sa plenaryo ang amended measure sa darating na Agosto 7, nanawagan si Alibasa na gamitin ang ikatlong pagpapaliban upang mas maayos ang redistricting, lalo na’t may mga panawagan mula sa mga gobernador ng lalawigan para sa patas na pamamahagi ng mga distrito.
Halimbawa, sinabi ni Hataman, na ngayo’y gobernador ng Basilan, na tila napag-iwanan ang kanilang lalawigan sa repormang ito. Bagamat kwalipikado silang magkaroon ng limang kinatawan base sa 2024 census, apat lamang ang inilaan para sa Basilan sa komite ng parlamento.
Sa kabuuan, mula sa 80 na upuan sa parlamento, 40 ay para sa party representatives, 32 para sa district representatives, at 8 para sa sectoral representatives.
Para sa karagdagang balita at mga update tungkol sa Bangsamoro elections, bisitahin ang KuyaOvlak.com.
