Pagwawalang-bahala sa Katutubong Teritoryo sa SONA
MANILA – Tinuligsa ng isang grupo ng mga lokal na eksperto sa legal at patakaran ang patuloy na pagwawalang-bahala ng administrasyon ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. sa mga katutubong komunidad sa kanyang ikaapat na State of the Nation Address (Sona). Hindi nabanggit ni Pangulong Marcos ang kalagayan ng mga katutubo, na siyang sentro ng isyu sa mga lupang ninuno at kalikasan.
Batay sa pinakahuling pananaliksik ng grupo, mahigit 1.7 milyong ektarya ng katutubong teritoryo ang naapektuhan ng mga salungat na gamit tulad ng malalaking minahan, kagubatang pinamamahalaan, at iba pang proyektong may malaking epekto sa kalikasan. Sa kabila nito, nanatiling tahimik ang Sona sa mga suliraning ito.
Mga Suliranin sa Lupang Ninuno at Kalikasan
Ipinakita ng pag-aaral na 54 porsyento ng mga naaprubahang minahan ay tumatawid sa mga ancestral domain. Ganundin, 49 porsyento ng mga renewable energy zones at 54 porsyento ng kagubatang pinamamahalaan ay nagkakaroon ng hidwaan sa mga katutubong teritoryo.
Sa mga pahayag ng mga eksperto, sinabi nila na binuksan ng pangulo ang pinto para sa mga dayuhang korporasyon na pumasok sa sektor ng kritikal na mineral, agrikultura, tubig, at renewable energy. Ang mga industriyang ito ang may malaking epekto sa mga katutubong lupa at mga watershed, ngunit walang malinaw na pananggalang ang naibigay.
Panawagan ng mga Katutubo
Si Leticio Datuwata, ang pinuno ng Timuay Justice and Governance ng mga Teduray at Lambangian, ay naghayag ng matinding pangamba. Ayon sa kanya, patuloy ang pagpatay at marahas na pag-aagawan sa kanilang mga teritoryo, subalit wala pa ring ipinaabot na pakikiramay o solusyon mula sa Sona ni Pangulong Marcos.
Marami na silang narinig na kwento tungkol sa malalaking minahan, coal plants, konserbasyong may kalakip na puwersa, at red-tagging na nagpapahina sa karapatan ng mga katutubo, lalo na sa kanilang karapatang malayang pumayag o tumanggi sa mga proyektong isinasagawa sa kanilang lupain.
Nilinaw ni Datuwata na ang mga katutubong teritoryo ang unang linya sa paglaban sa krisis ng kalikasan at klima, kaya dapat pakinggan ng gobyerno ang kanilang mga hinaing at isabuhay ang mga pangakong pangkalikasan.
Pagtaas ng Mga Karapatang-Pantao na Paglabag
Sa isang ulat noong nakaraang taon, napag-alaman na mahigit 237,000 katutubong Pilipino ang naapektuhan ng 73 na dokumentadong paglabag sa karapatang pantao kaugnay ng mga alitang lupa noong 2024. Ito ay higit sa apat na beses na pagtaas kumpara sa mga nakaraang taon.
Patuloy ang mga hidwaan sa ancestral domains at katutubong teritoryo, na siyang pangunahing dahilan ng mga krisis na kinahaharap ng mga katutubong komunidad sa bansa, ayon sa mga lokal na eksperto na nagsagawa ng konsultasyon sa mahigit 50 organisasyon ng katutubo sa 25 probinsya.
Para sa karagdagang balita at mga update tungkol sa patuloy na pagwawalang-bahala sa mga katutubong teritoryo, bisitahin ang KuyaOvlak.com.
