Paghingi ng Imbestigasyon sa Pahinto ng Decommissioning
Sa Koronadal City, South Cotabato, humiling si Senador Imee Marcos ng isang legislative inquiry ukol sa biglaang paghinto ng huling yugto ng decommissioning ng dating mga mandirigma ng Moro Islamic Liberation Front (MILF). Kasama sa prosesong ito ang humigit-kumulang 14,000 combatants at 2,450 armas, na may malaking epekto sa kapayapaan sa Bangsamoro.
Sa Senate Resolution No. 49 na isinumite ni Marcos noong Agosto 4, tinutukan nitong siyasatin ang mga dahilan sa pagsuspinde ng proseso, dahil ito ay may mga posibleng epekto sa pampublikong kaligtasan, pambansang seguridad, at tiwala sa Bangsamoro peace process. Ayon kay Marcos, mahalagang malaman ng Kongreso ang totoong kalagayan ng decommissioning, ang wastong paggamit ng pondo, at ang mga dahilan ng pagkaantala.
Mga Nagdaang Yugto ng Decommissioning at Ang Kasalukuyang Isyu
Hanggang ngayon, 26,145 combatants ng MILF na ang na-decommission, o 65 porsyento ng 40,000 miyembro ng Bangsamoro Islamic Armed Forces. Nagsimula ito noong administrasyon ni dating Pangulong Benigno Aquino III na nagdeactivate ng 145 combatants at 75 armas noong 2015 bilang tanda ng magandang loob.
Sumunod ang ikalawang yugto noong 2019 sa ilalim ng Duterte administration, kung saan 12,000 combatants at 2,100 armas ang na-deactivate. Ang ikatlong yugto naman ay nagsimula noong Nobyembre 2021, kasama ang 14,000 combatants at 2,450 armas.
Subalit noong Hulyo 19, nagpasya ang MILF Central Committee na itigil muna ang huling yugto ng decommissioning. Ayon sa kanila, hindi pa natutupad nang husto ng Gobyerno ng Pilipinas (GPH) ang mga kasunduan, lalo na sa pagbibigay ng socio-economic package para sa mga naunang na-decommission na combatants.
Panawagan ng MILF at Tugon ng Gobyerno
Ipinaliwanag ni MILF Chair Ahod “Al Haj Murad” Ebrahim na dapat may konkretong patunay ng pagsunod ang gobyerno sa mga socio-economic commitments bago ipagpatuloy ang final phase. Naniniwala siya na mahalaga ang pagtugon sa mga pangangailangan ng mga combatants para matupad ang diwa ng kasunduan.
Samantala, ipinahayag naman ng Office of the Presidential Adviser on the Peace Process (OPAPRU) ang pagkadismaya sa desisyon ng MILF. Ayon kay Presidential Assistant David Diciano, naipatutupad naman ng gobyerno ang mga pangako sa socio-economic programs mula pa noong 2015, kabilang ang P100,000 transitional cash assistance para sa bawat combatant na na-decommission.
Dagdag pa niya, mayroong P4 bilyong inilaan mula 2019 para sa iba pang suporta sa mga dating MILF combatants. Marami aniya sa mga combatants ang handang sumailalim sa decommissioning dahil sa mga benepisyong natatanggap nila.
Pagkaantala at Pondo para sa Final Phase
Nilinaw ni Diciano na paulit-ulit nang naantala ng MILF ang huling yugto ng decommissioning mula pa noong 2022. Bagaman may nakalaang pondo na P488 milyon para sa Phase 4 noong 2023, ito ay naibalik na sa pambansang kaban bilang pagsunod sa mga regulasyon sa pananalapi ng gobyerno ngayong 2024.
Malaki ang epekto ng suspensyon sa buong proseso ng kapayapaan sa rehiyon kaya patuloy ang panawagan para sa malinaw na solusyon sa mga usaping ito.
Para sa karagdagang balita at mga update tungkol sa decommissioning ng MILF combatants, bisitahin ang KuyaOvlak.com.
