MANILA — Muling binuksan ni Senate Minority Leader Vicente “Tito” Sotto III ang usapin tungkol sa desisyon ng Korte Suprema na nagdeklara bilang labag sa Saligang Batas ang impeachment proceedings laban kay Vice President Sara Duterte. Ayon kay Sotto, may mali sa pinagmulan ng hatol na ito, at hindi siya nag-iisa sa pagdududa.
Sa kanyang mga pahayag kamakailan, ipinunto ni Sotto na ang desisyon ng SC na isinulat ni Senior Associate Justice Marvic Leonen ay nakabase sa maling interpretasyon ng mga patakaran sa Kongreso. Partikular na tinutukoy niya ang pag-claim na ang tatlong naunang impeachment complaints noong Disyembre 2024 ay na-archive dahil sa “adjournment ng 19th Congress” noong Pebrero 5, 2025.
Leonen at ang mga Patakaran sa Kongreso
“May hindi ako nagustuhan sa desisyon na isinulat ni Justice Leonen,” ani Sotto sa isang panayam noong Hulyo 31 sa Facts First podcast. “Sabi niya na ang tatlong reklamo ay na-archive dahil sa adjournment ng 19th Congress, pero parang hindi pamilyar si Justice Leonen sa mga patakaran ng Kongreso na nakasaad sa Saligang Batas. Gusto ba niyang amyendahan iyon?”
Nilinaw ni Sotto na ang Pebrero 5 ay isang legislative break lamang, at hindi ang opisyal na sine die adjournment na nagtatapos sa isang Kongreso. Ang 19th Congress ay opisyal na nagtapos noong Hunyo 13, 2025.
“Kung walang adjournment sine die, walang na-archive. Sa House, walang na-archive,” paliwanag niya. “Kapag naka-break tayo sa Setyembre, ibig sabihin ba lahat ng pending ay na-archive na at kailangang mag-refile muli? Hindi ganoon ang sistema.”
Maling Pagsisimula, Maling Hatol
Inulit ni Sotto ang naturang argumento sa Senado noong Agosto 6 habang pinaguusapan ang pagpapatuloy o pag-dismiss ng impeachment complaint laban kay Duterte. Sa huli, pinili ng Senado na i-archive muna ang reklamo, na para bang ipinagpapahinga ito nang hindi tuluyang tinatanggihan.
Binanggit ni Sotto ang pahina 3 at 56 ng desisyon ng SC kung saan paulit-ulit nitong binanggit na hindi kumilos ang House dahil sa adjournment noong Pebrero 5. “Hindi ito totoo,” ani niya. “Ang adjournment noong Pebrero 5 ay hindi ang sine die adjournment na nagtatapos sa Kongreso.”
Dagdag niya, “May malaking kaibahan ang adjournment sa adjournment sine die. Hindi nawawala ang mga batas, tratado, o kahit anong inihain—hindi ito na-archive.” Tinukoy din niya na ang House ay nag-archive ng mga reklamo noong Pebrero 6, hindi Pebrero 5, at ginawa ito dahil naipasa na ang ika-apat na reklamo sa Senado.
Hilaw ang Desisyon, Walang Konsultasyon
Inihayag ni Sotto ang kanyang pagkadismaya sa kawalan ng konsultasyon, transparency, at oral arguments sa paghawak ng kaso ng Korte Suprema. “Ito ay isang mahalagang usaping konstitusyonal, pero walang oral arguments o kahit konsultasyon sa mga mambabatas o legal na eksperto na may alam sa mga patakaran ng Kongreso,” paliwanag niya.
Dagdag pa niya, “Marahil ay hindi pamilyar si Justice Leonen sa mga patakaran ng Kongreso. Gusto ba nilang palitan ang mga ito?”
Binanggit ni Sotto na maging ang istruktura ng 97-pahinang desisyon ay nakalilito. Maraming abogado, kabilang ang kanyang apo na dating Senate President Aquilino Pimentel III, ang nagsabing magulo at tila pinagtagpi-tagpi ang pagkakasulat nito.
Hindi Dapat Itama ang Mali ng Isa Pang Mali
Nagbabala si Sotto na kung mananatili ang hatol, maaaring mabahiran ang mga dating impeachment cases tulad ng kay dating Pangulong Joseph Estrada at Chief Justice Renato Corona. Tinuligsa rin niya ang pahayag ng Korte na hindi pa nagkaka-convene ang Senado bilang impeachment court.
“Nag-convene ang impeachment court noong Hunyo 10, na-remand sa House, at naipadala ang summons sa depensa. Ano ang tawag doon, hindi pa nagka-convene?” tanong niya.
Sinabi ni Sotto, “Ang Korte Suprema ay tila binago ang Saligang Batas sa pagtanggal sa ikatlong paraan ng paghain ng impeachment complaint. Ang ikatlong paraang ito ay nilikha para sa mabilisang proseso.” Hinimok niya ang Senado na huwag agad tanggihan ang impeachment at hintayin ang resolusyon ng motion for reconsideration na kasalukuyang nasa Korte Suprema.
Desisyon ng Korte, Nasa Pagsusuri pa
Hanggang sa kasalukuyan, hindi pa pinal ang desisyon ng Korte Suprema na nagbawi sa ika-apat na reklamo at nagdeklara na dismissed ang mga naunang reklamo. Ang House of Representatives, sa pamamagitan ng Office of the Solicitor General, ay nagsampa ng motion for reconsideration upang baligtarin ang desisyon.
Nanawagan si Sotto sa Korte na muling suriin at itama ang mga tinatawag niyang “malinaw na pagkakamali.” Ayon sa kanya, “Sabi mismo ni Justice Leonen, ‘Hindi perpekto ang Korte Suprema.’ Tama iyon. Kahit ang Korte ay maaaring magkamali ng malubha.” Pinal na niyang sinabi, “Para sa lahat ng alam natin, ito ay isang sabayang pagkakamali.”
Para sa karagdagang balita at mga update tungkol sa impeachment proceedings ni Sara Duterte, bisitahin ang KuyaOvlak.com.
