Pagkabalisa ng mga Tagapayo sa Kapayapaan sa SONA
Sa Cagayan de Oro City, naghayag ng pagkadismaya ang mga tagapagtaguyod ng kapayapaan dahil sa kawalan ng pahayag ni Pangulong Marcos tungkol sa kalagayan ng pulitikal na negosasyon sa pagitan ng gobyerno at ng mga komunistang rebelde sa kanyang huling State of the Nation Address o SONA. Ayon sa mga lokal na eksperto, mahalaga ang kapayapaan at pulitikal na negosasyon bilang pundasyon ng tunay na kaunlaran sa bansa.
Sinabi ni Bishop Felixberto Calang, convenor ng Sowing Seeds of Peace sa Mindanao, na pinalampas ng Pangulo ang isang malaking bahagi ng usapin na may malaking epekto sa pangmatagalang pag-unlad ng lipunan: ang kapayapaan at pagkakasundo ng lipunan.
Kapayapaan at Pulitikal na Negosasyon, Susi sa Kaunlaran
Ipinaliwanag ni Calang na para sa mga bansang nagdaan sa matagal na hidwaan at politikal na alitan, ang pagkakasundo ang mahalagang hakbang upang makabangon at umasenso. Binanggit niya na isang mahalagang oportunidad ang negosasyon upang wakasan ang higit limampung taon ng rebelyon na nag-ugat sa mga di pagkakapantay-pantay sa lipunan at ekonomiya.
Hindi niya nakuha ang inaasahang malinaw na pahayag mula sa Pangulo hinggil sa usapin, kaya’t ipinahayag niya ang kanyang pag-aalala na hindi ito magiging prayoridad sa susunod na tatlong taon ng administrasyon.
Pangulong Marcos at ang Pahayag Tungkol sa mga Rebelde
Partikular na binanggit ni Calang ang pag-amin ng Pangulo na wala nang mga rebelde sa bansa. “Hindi ko alam kung anong bansa ang tinutukoy niya,” ani Calang, na nagpapahiwatig ng kakulangan sa pag-unawa sa tunay na sitwasyon sa mga komunidad.
Sa kanyang SONA, sinabi ni Pangulong Marcos, “Sa wakas, wala nang mga grupong gerilya sa bansa. Sisiguraduhin ng gobyerno na hindi na muling bubuo ang mga ito.” Ang pahayag na ito ay sumasalamin sa mga naunang pahayag ng Armed Forces of the Philippines na nawasak na nila ang lahat ng mga gerilyang yunit ng New People’s Army.
Mga Isyung Panlipunan na Dapat Tugunan
Kasabay ng usapin tungkol sa kapayapaan, binigyang-diin ni Calang ang kahalagahan ng pagtugon sa mga suliraning panlipunan tulad ng reporma sa lupa para sa mga magsasakang walang sariling lupain. Kailangan din aniya ng pagbabago sa sistemang politikal na pinamumunuan ng mga dinastiya, na nagiging hadlang sa tunay na representasyon ng mga karaniwang mamamayan.
Isang hakbang na maaaring simulan ay ang pagreporma sa sistema ng partylist upang masiguro na ang mga tunay na marginalized na sektor ay mabigyan ng boses sa politika. Aniya, “Sa mga nagdaang midterm elections, lalo lamang naisalalay ang pulitika sa mga mayayaman at naisantabi ang mga pro-people na kandidato.”
Pagtataya sa Administrasyon at Mga Panawagan
Binigyan ng markang 49 porsyento si Pangulong Marcos sa kanyang pagganap, lalo na dahil sa mga pangakong hindi natupad sa ekonomiya. Kabilang dito ang hindi pagtaas ng mga sahod habang patuloy tumataas ang mga presyo, na nagtutulak sa mga manggagawa na magtrabaho sa ibang bansa.
Dagdag pa rito, sinabi ni Karlos Manlupig, executive director ng isang kilalang peacebuilding organization, na kulang ang malinaw na plano ukol sa mga natitirang pangako sa Bangsamoro peace agreement. Kabilang dito ang prosesong decommissioning at ang inaasam na unang Bangsamoro parliamentary elections.
Reaksyon mula sa mga Katutubong Mamamayan
Sa South Upi, Maguindanao del Sur, ipinahayag ni Timuay Labi Leticio Datuwata, pinuno ng Timuay Justice and Governance ng Teduray Lambangian tribe, ang kanyang pagkadismaya sa maikling pagbanggit sa Bangsamoro sa SONA at ang kakulangan ng programa para sa mga non-Moro na katutubo, lalo na sa kanilang proteksyon.
Binanggit niya na walang malinaw na programa para sa kabuuang katutubo sa bansa, lalo na para sa mga non-Moro IP sa Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao (BARMM). Aniya, mas nakatuon ang administrasyon sa negosyo at pamumuhunan na maaaring magdulot ng mas malaking hamon sa kanilang mga lupang ninuno.
Para sa karagdagang balita at mga update tungkol sa kapayapaan at pulitikal na negosasyon, bisitahin ang KuyaOvlak.com.
